Stuurloos Nederland

Na de onverwachte val van het kabinet Rutte wordt pijnlijk duidelijk wat de problemen van Nederland zijn met betrekking tot simpelweg het besturen van het land. Nadat er 7 weken in het Catshuis zijn doorgebracht om nieuwe miljardenbezuinigingen af te spreken , werd er vervolgens gekibbeld over de nieuwe verkiezingsdatum.
De ene discussie was nog niet afgelopen of de andere was alweer in volle gang.
Verkiezingen vóór of na de zomer? Want ja er bestaat in Nederland iets idioots als het zomerreces waarbij politiek Nederland op vakantie moet.Deze periode staat verder ook wel bekend als de Komkommertijd.

Maar daadkrachtige besluiten nemen? Deze kreet is in Den Haag veelal bekend of in Nederland niet bepaald van toepassing; typerend voor de Nederlandse politiek in, laten we zeggen, de afgelopen 10 jaar.
 De Nederlandse regeringen sinds pak hem beet het jaar 2000 kun je kenmerken als weinig vooruitstrevend en niet hervormend; maatregelen die genomen moeten worden worden veelal vooruitgeschoven en uitgesteld naar een volgend jaar óf een nieuwe regeringssamenstelling. Verder zijn de jaren gekenmerkt door een aantal overgangskabinetten ; kortom één en al aan modderen en vooruitschuiven in het afgelopen decennium.


Pas wanneer de consensus van het volk zo is gedraaid dat de meerderheid van de mensen het eens is; dan zie je opeens rare dingen gebeuren wat ietwat lijkt op besluiten nemen. Zo was er de verhoging van de AOW-leeftijd (iedereen zag op het gegeven moment wel in dat het nodig was dit te doen) en momenteel gebeurt hetzelfde met betrekking tot het H-woord, oftewel de hypotheekrenteaftrek.

Allemaal leuk en aardig, dat o.a het H-woord in het Catshuis bijna rond was gekomen, maar nu zit Nederland  in een ernstige politieke impasse. Ik vergeet bijna te vermelden dat maatregelen in wat voor vorm dan ook alweer een jaar zijn uitgesteld door de val van Rutte I.
Bij de formatie van Rutte I was het al een moeilijk karwei vanwege de verkiezingsuitslag en het resulteerde dan ook in een minderheidskabinet. Nu zijn de politieke kaarten nog moeilijker geschud, en dat komt met name door het wegvallen van het CDA. Het CDA dat in het midden van het politieke landschap in Nederland ligt, is namelijk het cement tussen de bakstenen; het formeren van een kabinet is eenvoudiger
bij een sterke middenpartij zodat er zowel linksom als rechtsom gekeken kan worden voor geschikte coalitiepartners.

Wordt Nederland het nieuwe België? Dat durf ik niet meteen te stellen; uiterst links (de SP) en uiterst rechts (de PVV) verliezen momenteel aan de partijen die naast hun liggen op het politieke spectrum (resp. de PvdA en de VVD); dus men ziet nu wel een lichte verschuiving naar het midden toe.
Verder zijn er nog enkele maanden te gaan tot de verkiezingen dus kan er nog genoeg gebeuren, maar duidelijk is wel dat het een lastige situatie zal gaan worden bij de komende formatie.

Als het echt móet dan kunnen we zeker wel besluiten nemen; zie daar ook vandaag het "bezuinigingskabinet" dat vorm krijgt en dat Brussel tevree moet houden in de Nederlandse politieke overgangsfase...........

De Heilige 3 procent

In de afgelopen periode is voor ons allemaal duidelijk geworden dat de 3 procent begrotingstekort-regel koste wat kost gehaald moet worden Het Politieke nieuws uit de Polder gaat al ruim een maand over de Catshuisbesprekingen. Het toppunt was nog wel dat de uitkomsten van de gesprekken in het Catshuis tussen VVD, CDA en gedoogpartner PVV vorige week in een conceptakkoord al opgestuurd waren naar het CPB, zodat dit adviesorgaan van de regering kon gaan berekenen óf deze heilige 3 procent wel gehaald wordt met de plannen die in het Catshuis op tafel waren gelegd.

In het getouwtrek om de miljarden schijnt minister van Financiën Jan Kees de Jager hoogst persoonlijk het standpunt in genomen te hebben dat de norm van Europa hoe dan ook gehaald moet worden. Uiteraard heeft hij er gelijk in deze mening te hebben, aangezien de Jager tijdens de ontelbare Eurotoppen in het afgelopen jaar als een harde Duitser tekeer door met de vinger te wijzen naar de perifere landen in de Eurozone met betrekking tot het moeten naleven van afspraken en begrotingsdiscipline . Het nu zelf niet voldoende aanhalen van de broekriem zou voor de Jager niet anders dan schaamrood op de kaken en gezichtsverlies betekenen wanneer hij zich weer in Brussel laat zien

Economen waarschuwen echter dat te veel bezuinigen echter de eigen economie kapot kan maken, zoals momenteel in Griekenland gebeurt. En met betrekking tot de vastgelegde Maastricht norm van 3% (die overigens recent wederom is herbesproken en vastgelegd in EU-verband waarbij afgesproken werd dat de landen deze nu wél zou naleven) zetten de economen ook vraagtekens; immers in de periode van vóór het Verdrag van Maastricht bleek de 3%-norm al niets anders dan een illusie. En sarcastisch gezien kon het gewoon niet mooier dat bij de eerste de beste stevige recessie omtrent het jaar 2003 de Frans-Duitse as gezamenlijk de norm overtrad; overigens waarop er geen enkele vorm van sanctie volgde voor beide landen.

Nu anno 2012 lijkt het erop dat de aankomende bezuinigingen in Nederland wederom worden genomen door de kaasschaaf er bij te pakken. De enige hervormingsvorm schijnt toch het versoberen van de hypotheekrenteaftrek te worden; en hiermee lijkt het erop dat wederom een kabinet een aanvangsspeerpunt opgeeft en in de prullenbak gooit, net zoals het vorige kabinet Balkenende dat deed door uiteindelijk toch de pensioensleeftijd te verhogen.

Het enige speerpunt dat nog overblijft in het huidige kabinetsbeleid is dus toch niet anders dan begrotingsdiscipline; oftewel de heilige 3 procent.

LTRO; hoe de oplossing het nieuwe probleem dreigt te worden

In de periode van vorig jaar zomer tot en met november 2011 was de Europese schuldencrisis tot dan toe op zijn hoogtepunt. De Griekse kwestie was nog niet opgelost en de politici waren wederom bureaucratisch traag bezig met het vinden van oplossingen, laat staan er vervolgens überhaupt nog daadkrachtige beslissingen over te nemen!
Het grootste probleem van deze periode was dat de rente op de Italiaanse schuld fors steeg naar zo'n 7%, evenals de rente van Spanje; deze steeg tot ruim 6,5 %.
Het probleem van de schuld van Italië is namelijk dat deze ongeveer de grootste in de wereld is in verhouding tot de eigen economie. Schuld is op zichzelf niet zo'n groot probleem; het probleem komt pas als de rente begint op te lopen en de schuld niet meer te herfinancieren valt. (Volgens de markt ligt deze grens zo rond de 7% rente.)

Vanaf december tot op heden is de onrust omtrent de schuldencrisis vervolgens relatief gaan liggen. Dit kwam door de LTRO ( Longer Term Refinancing Operation) van de ECB die in december is gelanceerd. Banken konden zich inschrijven voor deze leningen voor een periode van 3 jaar tegen een spotgoedkope rente van 1 %.
Banken pakten dit gratis geld ook gretig aan; in december ongeveer 500 miljard en eind februari voor ongeveer eenzelfde bedrag. Dus is er bij elkaar opgeteld door de ECB indirect (want de ECB mag volgens het Verdrag van Maastricht niet direct obligaties van landen opkopen) voor 1000 (!!) miljard in het systeem gepompt.
Een extra opmerking hierbij; in de periode vóór de LTRO-leningen kocht de ECB obligaties van met name Italië en Spanje op de tweedehands markt. Een kwestie van handig met de regels omgaan dus.

LTRO


Ik hoor u nu denken; wat hebben de banken vervolgens met al dit geld gedaan? Van het astronomische bedrag van 1000 miljard is het grootste gedeelte uiteraard door de banken in de zuidelijke landen geleend.Deze banken stonden er immers het slechts voor.

Mijns inziens zijn er in een normale situatie 3 algemene mogelijkheden voor banken om dit geld renderend te maken;
1) banken lenen geld uit aan particuliere instanties; de burgers en de bedrijven.
Nu is dit echter nauwelijks het geval; het krijgen van een lening in deze tijd is erg moeilijk
ook omdat banken aan de kapitaaleisen moet voldoen. (voldoende eigen vermogen op de balans hebben)
2) banken lenen onderling het geld aan elkaar uit in het financiële systeem.
        Ook door deze optie kan een dikke rode streep. Immers,het onderling wantrouwen tussen
banken vierde weer hoogtij voornamelijk in de periode vanaf de zomer vorig jaar.
3) banken steken het geld in staatsobligaties.
     Normaal gesproken is dit een veilige investering met een vast rendement.

Het hele idee achter de LTRO van de ECB was dat banken optie 3 moesten kiezen en anderzijds om de ECB buiten schot te houde..Door gewone banken massaal staatsobligaties te laten kopen zou de rente van Spanje en Italië omlaag worden gebracht. En dit is tot op heden zeker gelukt. Tot op heden ja. De rentes van Spanje en Italië daalden tot onder de 5%, waarbij die van Italië onder die van Spanje dook. Nu begint zich een nieuw probleem aan te doen; de rente van Spanje begint weer op te lopen.

LTRO wordt nu het probleem.
     
Dat de rente van Spanje hoger is dan die van Italië is logisch vanwege de macro-economische factoren. Zie hiervoor mijn eerdere Blogbericht over de situatie in Spanje.(voordat de eurocrisis oversloeg naar Italië vorig jaar ging mijn eigen gedachte al meer uit van Spanje als probleemland.

Het probleem van de oplopende rente momenteel is dat er tegenover staat dat het staatspapier van het betreffende land minder waard wordt. En zie hier vervolgens het nieuwe dreigende probleem;
de zuidelijke banken (die er toch al niet goed voor stonden) hebben voor enorme bedragen aan staatspapier op de balans staan; en dit papier dreigt nu minder waard te worden.
Met andere woorden is de oplossing van het probleem een nieuw probleem aan het worden.

De conclusie betreft dat operatie van de ECB niets anders dan de problemen vooruit hebben geschoven.
Die 1000 miljard aan leningen moet weliswaar pas na 3 jaar terug betaald worden door de banken, maar u voelt waarschijnlijk al in de onderbuik dat de Spaanse banken binnen die termijn extra liquiditeit nodig hebben.
Dus komt er nog een (derde) ronde van LTRO-leningen? En gaat de ECB wederom op de tweedehands markt staatspapier van de zuidelijke landen opkopen ( en dan met name Spanje)?

Wie het weet mag het zeggen, maar de onderliggende veenbrand genaamd de kredietcrisis is weer aan het oplaaien.